روش تهيه صابون

روش تهيه صابون

 عمل هيدروليز چربي يا روغن را اصطلاحا صابوني کردن مينامند. براي اين کار، چربي (a) را با محلول سود حرارت ميدهند. در نتيجه گليسرين (b) و مخلوطي از نمک سديم اسيدهاي چرب (c) مطابق واکنش زير حاصل ميشود:
چربيها و روغنهاي طبيعي استر اسيدهاي آليفاتيک يک ظرفيتي با تعداد اتمهاي کربن زوج و گليسرين ميباشند که آنها را گليسريد نيز مينامند. چربيها و روغنها به طور کلي داراي ساختمان (a) ميباشند. چربيها جامد و روغنها مايع ميباشند. نقطه ذوب چربيها بالاتر از نقطه ذوب روغنها است. اين اختلاف بستگي به نوع و مقدار اسيد مربوطه دارد. هرچه مقدار اسيدهاي اشباع نشده در ساختمان يک چربي بيشتر باشد، نقطه ذوب پايين تري دارد. اگر چربي تنها از اسيدهاي اشباع شده تشکيل شده باشد مانند پيه گوسفند و غيره نقطه ذوب بالا خواهد داشت.
روغنهاي نباتي مانند روغن زيتون، خرما، نارگيل و کرچک علاوه بر اين که داراي اسيدهاي چرب (اولئيک، استئاريک و پالميتيک) هستند، اسيدهاي اشباع نشده با چند پيوند دوگانه مانند اسيد لينولئيک به فرمول زير نيز در ساختمان آنها شرکت ميکنند.
مولكولهاي صابون د اراي يك انتهاي قطبي است كه در آب حل مي شود و انتهاي ديگر آن يك دنباله طويل هيدروكربن است كه در روغن محلول است واين عامل باعث ميشود تا مثل يك واسطه چربيها را در آب حل كند. ابتدا يون هيدروکسيد به عنوان نوکلئوفيل (هسته دوست) به کربن گروه کربنيل حمله کرده، پس از خارج شدن يک مولکول الکل، انيون اسيد به صورت هيبريد رزونانس فوق، پايدار ميگردد.

 ◄   روش تهيه:
50 گرم چربي را در يک بشر 250 ميلي ليتري ريخته و به طور ملايم آنرا حرارت دهيد تا ذوب شود (دما نبايد از 70 درجه بالاتر برود). در حاليکه چربي را حرارت ميدهيد ضمن به همزدن مداوم محلول سود (7گرم در 50 ميلي ليتر آب) را در قسمتهاي 5 ميلي ليتر به چربي اضافه کنيد. پس از افزودن اولين 5 ميلي ليتر سود، زمان اضافه نمودن 5 ميلي ليتر بعدي وقتي است که سود اضافه شده قبلي تقريبا مصرف شده باشد. (براي اطمينان از مصرف سود، نوک اسپاتول را در بشر فرو برده و يک قطره معرف فنل فتالئين روي آن بچکانيد، چنانچه رنگ آن فورا ارغواني شد دليل آن است که هنوز سود در محيط وجود دارد و بايد به هم زدن را ادامه داد). پس از افزودن آخرين قسمت سود، آنقدر به هم بزنيد تا صابون يک حالت کشدار به خود بگيرد (بوي صابون در اين حالت به خوبي استشمام ميشود.) صابون حاصل را در قالب ريخته و بگذاريد يک هفته بماند تا عمل صابوني شدن کامل شود. صابون حاصل داراي مقدار زيادي گليسيرين است، چنانچه بخواهند گليسيرين آنرا جدا کنند، قبل از ريختن در قالب، صابون را به مدت 24 ساعت در محلول اشباع شده نمک طعام قرار ميدهند، سپس قرص صابون را از درون ظرف خارج کرده و پس از شستن به قطعات کوچک تقسيم نموده، در هوا خشک ميکنند.

◄   روش ديگر :
در يک بالن، ۵۰ ميلي ليتر روغن مايع را با ۴۰ ميلي ليتر اتانول و ۳ گرم پتاسيم هيدروکسيد ريخته و بمدت نيم ساعت رفلاکس کنيد. پس از اتمام اين مدت چند قطره از مخلوط را در مقدار کمي آب حل کنيد که اگر قطره روغني روي آب قرار نگرفت واکنش پايان يافته و اگر روغن در سطح آب مشاهده شد عمل رفلاکس را به مدت 15 دقيقه ديگر ادامه دهيد. سپس الکل موجود در مخلوط را به وسيله تقطير ساده جدا کنيد و ماده باقيمانده در بالن را در cc 75 آب مقطر گرم حل کنيد. دقت کنيد که حتما الکل موجود در بالن از مخلوط خارج شود سپس آزمايش زير را انجام دهيد.
الف) مقدار 25 ميلي ليتر محلول به دست آمده را به 25 ميلي ليتر آب نمک اشباع به آهستگي اضافه کنيد مخلوط را صاف کرده و ماده جامد که صابون ميباشد روي کاغذ صافي ميماند. آنرا با آب نمک اشباع بشوئيد و صابون را در روي يک ظرف شيشه اي پهن کنيد.

ب) مقدار 10 ميلي ليتر آب شهر را با 10 ميلي ليتر محلول صابون مخلوط کرده تکان دهيد و نتيجه را گزارش کنيد.  

تهیه صابون در کارخانه:

همه ما روزانه از صابون هاي جامد و مايع براي شستشو استفاده مي كنيم و كارخانه هاي زيادي مشغول ساخت صابون هايي با عطر و رنگ هاي مختلفي هستند.

اگر استئارات گليسرول را با محلول غليظ ئيدروكسيد سديم مخلوط كنيم گليسرول و استئارات سديم (صابون)
به دست مي آيد(معادله1در پايين) اين گونه واكنش ها كه منجر به وجود آمدن صابون ميشوند را صابوني شدن مي نامندپس از پايان واكنش به آن محلول غليظ ئيدروكسيد سديم ميزنند در اثر آن گليسرول از محلول جدا مي شود و صابون به سطح محلول مي آيد.كه در دماي معمولي جامد است.
در روشهاي جديد تر صابون طي واكنش ها ي(2)و(3)ميسازند.

(C17H35COO)3C-COO)3C3H5+3NaOH:3C17H35COONa+C3H5(OH)3 فرمول 1

(C17H35COO)3C-COO)3C3H5+3H2O:3C17H35COOH+C3H5(OH)3 فرمول 2

C17H35COOH+NaOH:C17H35COONa+H2O فرمول 3


روش کار:

ابتدا 25 gr تالو (چربی و پیه حیوانات) را وزن میکنیم و به ان 8 gr روغن نارگیل یا اسیدهای چرب نارگیل یا هر روغنی که خواستیم اضافه میکنیم. سپس به ان 12 gr روغن کرچک و 6 gr اسید استارئیک اضافه میکنیم وهمه را باهم مخلوط میکنیم و به وسیله بن ماری تا ذوب شدن همه صبر میکنیم . پس ما باید بعد از حرارت دیدن این مواد وذوب شدنشان با اضاه کردن 20 gr الکل و 22gr سود %33 و5gr TEA و 15 gr سوربتیبول عمل رفلاکس را اغاز میکنیم .بعد از بستن سیستم ص به مدت 20 min صبر میکنیم بعد از ان سیستم را باز میکنیم و زیر شعله را خاموش میکنیم . پس از کمی سرد شدن مواد به انها رنگ واسانس دلخواه را اضافه میکنیم و داخل قالب میریزیم.

آدرس این کتاب :